Ceelintu byahad waa in la leh xaqiiqsanaan kalsoonidaha iyo aasaasihii horumaraysa, waxayna yeelan kartaa alaabta tixgelinta sare iyo qalabka badbaadiyeynta kuwaasi waqtiga gaaban. Maqaalka sida uu kaalmo siinaya ceelinta shaqeeya sida horumarraada ugu hore ee aad u isticmaasho inaad ilaali dhici kasta oo byahad ayaa lagu badali karaalab ah dhammaan lacagta lacagta loo baqnaayo lacagta alaabta iyo inaad ilaali dhibaatooyinka byahad xooggadeed. Qalabkan muhiimka ah wuxuu shaqeeyaa in uu hubiyo byahda dheer marka laga soo saaro qalabkii mahadsan, si loo hubiyo inay heli doonto tacsiirka byahdka si degdeg ah.
Sayniska horumarka geedka ah waxaa ku jira komponnti electroniciyinka raadraaca leh oo ka fekereysa dhaqdhaqaaqa elektrikada mar xumaansato oo laalaangaysa khaaska wejiga geedka. Markii barakadda buuxda goobaha biyaha lagu dhacdo ama markii awoodga weyn si joogto ah u qalabka iyo ka bixi, tixraacaas waxay abuurtaa khaaska wejiga oo kaleba ay khasaarsan kartaa malaqa elektrikada caadiga ah. Horumarinta geedka ardaynta ah wuxuu u fucita midhawr kala duwanaanta kaynta elektrikada iyo aaggaaga, iyadoo xaqiijinaya mekanisimaha horumarinta markii lagu arko xaaladaha khasaarsan.
Qorshehii kahraba waxay ka dhacdaan kaynta buuxda, oo kayntaas wuxuu keenaa ballan faro badan siyaasadda daryeelka. Qorshehii gaar ah mararka qaar waxay noqonaysaa in lagu daaqday labaska, dabagga shabakada gargaarka, ama khaladaha mabrukada, oo ku daraysa qaybta voltaga aad u weyn oo lacag la'aanta in ay gaaraan boqol afraad. Qorshehii gudahood waxay dhacdaan si joogto ah, laakiin jiritaankooduna yar yahay, waxayno dhacdaan sabiila horjeedka motoor yar, hawa dhalaalinta, ama khaladaha qabyada kahrabba ee shabakada deegaanka. Ogowga qorshehii noocyo kala duwan tan ku caawin doona in la gooyo heerka daryeelkii loo baahan yahay istaalgelka.
Qayloha furan ee ka timaadaya inkaarafka waxa uu noqon karaa xataa 50,000 volt kama ugu sarreeya hal ama hal. Qaylohu waa bixi kara inkaarafka iyadoo la rabo geedaha iyo xarajiinta telefoonka iyo xarajiinta kaynta, oo waxa uu soo noqon kara meelaha badan marka hore. Qayloha ka timaadaya daryeelka ku habboon waxa loogu darayo markii shirkadaha ijoodka sameeyaan shaacilka ama shaqooyinka isku qalloocida awoodda, oo abuuraya inkaarafka waakhtiga ah oo qalbiga elektronikada saxsaxsan ma garan karin. Alaabta guriga ah oo gurmadka leh sida barafjoojinta, mashin-dhiigga dhulka, iyo jidhka HVAC waxa ay abuuraan qaylaha gudaha mar kasta ay komprashinka ama motarka bilaaween, oo abuuraaya xuninta cusub oo la mid ah alaabta elektronikada dhexdeeda.
Awoodka lagu gartid in khaaska elektrik ah u dhasho waa ku saabsan sii dheer iyo waqti, halka khaaska gaaban oo gaaban loogu talagalay ay sababi lahayn doomo ka dhacday komponennteed. Shacabka qaar ka mid ah waxa uu shaqeeya 120 volts bariga Koonfureed, waxaana qof walba awood u leh inuu dagaalmo xadka 10-15% ka kooban. Laakiin, khaaska ka sarreeya 150 volts waxa uu bilaabi kara in uu dhammaado komponentiyada jeeceysan, halka khaaska ka sarreeya 200 volts ay tahay sababta ugu badnaa ee dhammaadka dhibaatada lama aaminsan. Weli waqtiga khaaska la socotay waxa uu ku saabsan adagga dhibaadda, halka khaaska si joogto leh ay u oggolaan tirada ugu weyn ee nidaamka la aaminayo.
Kuwoobinta nidaamka waxaa loo misin karaa joules, kaas oo muujinaya guud ahaan khamriga elektrik ee dheer ka dhacay oo lacagta badbaadada ay iman lahaa in ay kuwoobiya ama u dira. Kuwoobinta yar waxaa laga heli karaa labaatan joules oo khamriga laakin waxay dhacdaan mararka qannacad bari, waxay abuurtaa dhibaatooyinka lagu wareegsaday muddo fudud. Kuwoobinta weyndhaca weyn waxaa ku hayn khamriga weyn ah oo khamriga lahayn microseconds, waxay kuwoobsan kartaa nidaamka badbaadada aan si fiican u adeegsan karin, waxayna sababi kartaa dhibaatada weyn ee xirmahooda. Badbaadaha kuwoobinta sirta ah waxaa loo qiimaysan khamriga joules oo loo qaadin karaa, taas oo muujinaya awoodda inay kuwa soo noqdaasha badbaadinta ilaa in ay loo diro.
Varistors Oksaydka Fedh, kaas oo loo yaqaan Varistors (MOVs), waxay noqdaan qalbiga sharciga badan ee nidaamka dhaadhiska in la ilaaliyo macduudinta iyo aangabta. Tegnooyinka semiconductor tan waxay leedahay sifada muumanka isbeddelay, waxayna ilaaliyaan muumanka sare markii xubnaha caadiga ah ay ku jiraan, halkaas oo ay guroobto muumanka yar markii lagu arko xubnaha korontada. Horumarinta MOV-ka wuxuu isticmaalaa krystalayaasha zinc oxide iyagoo isticmaalaya bismuth iyo oksaydka midho kale, abuuraya mashinaha kara absorbu gargaarka surgaalka weynna marka la ilaaliyo teyoolaha dib u dhacday ilaa xubnaha korontada.
Wakhtiga jawaabka qoraxa dib u eegsada MOV-ka waxaa ku taal khamiin ilaa biiloon khamiin, ka siiya dhibaato saarida gacanta oo la soo saaray in lagu hortagaan. Waqtiga maamulka caadiga ah, MOV wuxuu siinayaa xaqiiqda sare leh ee koridka, kaas oo oggolaanaya in voltaajiga caadiga ah ugu laabo bilaash. Marka voltaajiga saarida ka socda ka weyn tahay heerka aasaaska MOV-ka, xaqiiqdu way ka yarantaa muddo gaaban, abuuraya midha wareeg ah leh xaqiiq yar oo ka saara koridka badan iyadoo laga saaro alaabta la hortagi jiray. Tusaale kan caddaadka ayaa sii wada bixiysa markii nafsihiisa laga doorto, kadibna MOV wuxuu dejiyaa hal mar dib u noqonaysa hal marinka xaqiiqda sare leh.
Tubeyska Dhisuksiya Gaska waxay siiyaan calaamad dheer, gaar ahaan wanaagsan marka laga duuliyo dhisuksiyada weyn oo ka bilaabma inay gurkariyaan doorka MOV. Maadooyinkani waxay leedahay gasyo la’aan oo xushmaystay ku dhajiyey qalbiyada ama tubeyska, iyagoo leh elektrooday sax ah oo sameyneyso korodh weyn oo kala duwan marka dhisuksihii voltiijuhu ka socdo hadafka si toos ah. Teknoolojiga GDT ayaa muujiya awood ugu weyn ee lagu ilaaliyo dhisuksiyada weynna, haddana wuxuu haysto kapasitas weyn, taasoo noqonayo mid fudud ee loogu talagalay inay ilaaliyaan darawalka habka sare iyo hawlwadaarka RF.
Qorshega xukuumadda geesiga gas ku taal oo ku xukuma sida la isku dayo gas, halka boqorka sarreeya ay samee dhaadheer leh plasma gacanta biyaha. Sida loo sameeyo plasma wuxuu u dhigaa habab joogto ah ee koronto koronto, kaas oo si fiican u kala soocida boqorka heer gaarka ah ilaa lacagta korontada lagu daaqdaado. Waqtiga dib u eegis ee GDT wuxuu ka mid ah mikro secend ilaa milli secend, halka aayadda la iskudhafsanayo ay dib u noqotaa hal-inkaaga caafimaadka. Isku qodobka gacanta biyaha badan waxay kuu oggolaan in la tijo qorsheyaasha xukumka si loo diwaan gelo heerarka boqor iyo doonayaasha shaqada.
Nidaamka u hor inta badan ee jilicsiga wuxuu isticmaalaa sidaaladaha kala duwan oo la isku darayo tekinoolojiyada jilicsiga si ay uga fahmataan shaqsiyaadka kala duwan ee jilicsiga. Sidaaladii ugu horreeya marbaqaasha qaybaha la xushaysa nidaamka weyn ee ku taal geesaha gaska ama geesaha aar, si ay uga horeeysato jilicsiga weyn ee dhalin kara tiirada. Sidaaladaha labaad waxay ku qaybinayaan MOV ama diodkii Silicon Avalanche si loo dhaafdo jilicsiga astaamaha dhexe, halka sidaaladaha ugu dambeysa waxay ku jiraan qalabka filteerimaha si loo dhaafdo jilicsiga danbe iyo xidhidda elektromagnetic.
Isku darka meelaha jilicsiga ay noqda in qaybta guud uu shaqeynayo dhulka saxa ah ee awoodda, sidoo kale una siilo jilicsiga masuuliyadda haddii sidaaladaha ugu horre ay ka bilaaban doonaan. Qaybaha impedansiga series ayaa caawinaya in lagu dhisno awoodda jilicsiga sidaaladaha jilicsiga kala duwan, si ay u hortagto in qayb gaar ah uu helo xoog badan marka la jiro jilicsiga weyn. Meeleeddiyahan cascad ah ayaa ogola kaalmo siinaya ceelinta nidaamka loo xisaabin kara mid joogto leh oo jir ah, halka la socda muddo dheer iyo awood si degdeg ah.
Nidaamka cadaadiska ka dhiga in nidaamka isdhexgalka ka hortagaa korontinka gudaha marka la soo saaro dhacdada koronti ee joogga ama dhaadhanka koronti dheer. Fiyuusita badbaadiyey ama dabaylaha ku tiisanyar daaqadda wataanka gudaha waxay si toos ah u qaadaan buugag isdhexgal mar kale taanka gudaha ka weyn yahay habka shaqaysiga wanaagsan. Tegumihiyaan caawimaadka waxay iska hor imanaysaa abaarro iyo dhibaatada alaabta lagama maarmaan in ay ka dhacdo koronti gudaha koronti sarreef ama inta ay dambeeyaan habka sharaxmaya.
Qorsheyaasha xadka saaran ay ka hortagaan gudbinta nafqadda khaaska leh kuma u dhacdo komponentihiisa, si loo dhergo dhaawacyada nafqa badan oo lacag la'aanta inay sababi doonaan fadlanida komponinta ama abuurnaan xataraha aaminimadda. Komponentiyada iyo qorsheyaasha saaran waxay samee tahay inay ka hor tagaan socodka nafqadda khaaska leh, si ay komponentiyada ilaalinta heli karto wakhtiga buuxda inay amar daawasho khaaska leh si aaminsan. Xadka saaritaanka nafqadda sidoo kale wuxuu ka dhiman yahay dhaawacyada elektromagnetic ee lagu saaray mudda khaaskada, si ay ka dhiman kartaan tabarteedka ku jira farxadaha elektronik iyo nidaamka wararka.
Nidaamka xiloonida kor saaran ee gurya ah lagu socda qaybta elektarakada ugu weyn, ka hela dhibaatooyinka ugu sarreeya oo dhan kor saaraha guryaha. Kuwaasu noqonaysaa hababka ugu horreeya loo isticmaalo in lagu xilo dhibaatada kor saaran ee deegaanka elektrikada. Sidaas darteed waxaa loo baahanyo saxeexid ixtiraam leh si loo hubiyo in la samirayo xidhinta aragti iyo kooridineyshinka nidaamka xiloonida kor saaran, si loo hago hagaajinta awoodga iyo in lagu xaqiijiyo in ay raacdo qaanuunka elektarakada iyo maareynta xiloonida.
Waxmadaha dhexdhexaadka adeegga waa inay isku dayimahaan inay la koordineeyaan waxmadaha hoos ugu yaal si loo sameeyo habab jabiyaad ah oo ku qoran nidaamka byaharka. Maamulka dheerriimaha saaran iyo xidhiidhka ground ingaalada ay ka dhigantahay awoodda, waxay ka dhigantahay awoodda ilaa inductive voltage drops, taasoo ka raba awoodda ilaa inay kala sarraysaan. Isbedelka iyo maamulka marwalba way xusuusan tahay awoodda ilaa inay iskudayimaan, maxaa yeelay waxmadaha dhexdhexaadka ay kala badan karaan muddada lagu soo guda jiray inaysan tahay ilaa inay kala sarraysaan iyo xagga kor.
Aawashidda xeerka kor u qaadida waxaa loo isticmaalaa si loo dhammaystiro in la aawato alaabta taasoo keliya iyo qalabka elektronik ee jireed ee doorto aawasto ka badan aawashidka guud ee guryaasha dhammaan. Qalabkan la saaro soketada elektrika ama goobaha la xidho alaabta, sidaas oo aan aawin lahayn siyaasadaha gaarka ah ee voltaajka iyo taliska. Aawashidda xeerka kor u qaadida noqon kara in lagu isticmaalo si joogto leh marka laga saaro goobaha ama alaabta la wareejiso goobtada.
Xaaladaha aawashidka alaabta gaarka ah waxaa ku jira jawaabi keliya voltaajka, qudhista taliska, iyo shaqsiyadda xidhinta oo ka beddela yaqaanaya nooca alaabta iyo qalabka elektronik. Alaabta sare ee audio/video waxaa helay inay u baahan yihiin aawashid xeerka kor u qaadida leh jiritaanka hoose oo gaar ah iyo tijaabooyinka gaarka ah. Kombyootar iyo shabakadda waxaa ka faydanta aawashidka xeerka kor u qaadida oo la wada xidha shabagga iyo xidhinta shabakada oo kaleba kara inay soo dirirto xeerka kor u qaadida kaydankooda.
Isticmaalka ugu dundan ee bacdo dhagaysiga waxa ka koobnaaya tastaakooyin muuqda iyo maqasha oo ka banban khaaladda xaqiiqsi ah ee sharafta iyo shaqada. Tastaakooyinka LED mararka qaar waxay muujinayaan xaaladda sharafta, xaaladda ground-ka, iyo jiritaanka malaqa sharafta, taas oo kaa caawinaya isticmaaluhu inay hubiyaan shaqada saxda iyo inay aqbaliyaan arrimo la yaabbaan hore maalin la dhasho dhibaatada asteeraha. Mudooliyada sarreefa waxay leedahay inay leeyihiin ekran digitur oo muujinaya tirada dhacdo sharafta, heerka nidaamka la kala jaro, iyo hagaajinta sharafta la socotay.
Dhaadheerka dhallinyarada ayaa ku dhaadhisiya isticmaaleyaasha in laabidda xaqiiqsanaanta, arrinaha dhexdooda, ama halaqa socda ee loo baahan yahay faa'iidinta si degdeg ah. Qaar ka mid ah nidaamka astaamaha laasqameedka ayaa sida gaarka ah leh siday u haysta in la raadiro taliyada badeecada ama wajaha xukunka guriga, taasoo kala amreen in maamuluhu raadiro xaaladda xaqiiqsanaanta meelaha buuxda mar walba. Raadinta xaaladda joogtada ah waxay caawinaan in lacagta xaqiiqsanaanta lagu ilaalo iyo in la badalo komponennta la laabtinayo ilaa inay doorto dambegalyada.
Qorshahoyinka bedelka kaalmo-dhareerka waxay ku talaganaa nidaamka kaalmo-dhareerka, shaacadda awoodda la xidhiidha, iyo xaaladaha komponenntada si toos ah u muuqan kara in ay kaalmo-dhareerka lagu xidho. Komponenntada loo yaqaan MOVs waxay si joogto ah ka sii daareemaan marka la kalmo dhareero, oo dhan mar dambe way iska awoodda xidhidhka, haddaba weliba ma muuqan doono jiritaanka. Sanoonta-geeddu wuxuu si gaar ah uga warramayn karaa nolosha inta lagu filayo iyo maamulka bedelka ku qoran qiimaha awoodda la xidhiidha iyo addadka kaalmo-dhareerka.
Kor u qaadashada tekinoolojiga waxaa laga yaabaa in lagu badalo dhuxulka gafafka ilaa maqan in ay dhammaan doonaan, gaar ahaan marka aagga cusub loo sameeyo in la baahan yahay awoodda gafafka ka sareeyso ama raadiyogan voltaga/kuurinta kala duwan. Dhaqdhaqaaqii kor u qaadista tekinoolojiga gafafka, sida wakhtiga fiican ee jawaabta ama awoodda ka bixinta nolosha ka sareeya, waxaa laga yaabaa in la kor u qaadid awoodda gafafka hore si loo ilaaliyo awoodda kor u qaadista aagga muhiimka ah. Suureyntiinta maantaaf awoodda gafafka ayaa caawinaysa in la helo fursadaha saamayn iyo in awoodda gafafka ay tahay adeegsanaan khibradda aagga.
Kalsoonihii habboonka ah ayaa jawaabi kara inkaarabka voltaajiga ka dib u socda ilbiriqsiyo, si gaar ah 1-5 ilbiriqsiyo bood in laga soo saaro MOV iyo kor saaran in la tayo qaar kasoo hor inta badan. Waa muhiim in kalsoonihii aad ugu dambaysan yahay sabato in inkaarabkii elektrik ku gaadhata kor saaran ilbiriqsiyo. Calaamadda kalsoonida waa inay dhacdo marka inkaarabkii maqooshka ah ay ku guulaysan tahay iyo hore inay gudbarto abidhaha la xidhay iyo siiya dhammaad. Wuxuu beddela karaa heerka kalsoonida mid walba iyo taageerada, taas oo si joogto ah loo kalsooniyo abidhaha elektronik ee adag.
Qaybta Joule wuxuu tilmaamaan kibirka guud ee nidaamka lagu xidho saamaysiga la yaqaana ilaa in ay loo badiyo, halka qaybaha weyn ku taal waxay siiyaan muddo dheer iyo awood u fiican. Boqortooyinka guduudka ah, xidhinta saamaysiga 1000-2000 joules ayaa siinaya xidhiidh la suffaan dhammaan istimaamka. Nidaamka kor saaridda sare iyo hanti computer-ka waxay faa'iideysan kartaa xidhinta saamaysiga 2500-4000 joules ama ka weyn. Istiimalaha shaqsi leh iyo sanaduuryada waxay u baahan tahay xidhinta saamaysiga leh qaybaha ka weyn 10,000 joules inay ka dhigto saamaysiga weyn iyo u siiyo muddo dheer xidhiidhka wakhtiga lagala maarmaan.
Kalsoonihii badbaadinta waxaa ku qorsheynaa khaaska korontada iyo dhaawacyada laakiin ma u badbaadi karaan dhammaan dagagga elektrikada sida brownout, blackout ama xaaladda korontada dheer. Waxay la sameysan tahay inay ka dhigaan halaqaadka korontada sare oo socda mikrosekonduud ilaa millisekonduud. Si loo helo badbaadinta elektrikada buuxda, wixii loo baahan yahay waa mid walba sida kaydinta korontada aan jirin (UPS), isku-dhufashada korontada, ama isku-qummanayaasha korontada sidoo kuwaas oo lagu qiimeeyo adeegyada iyo xaaladda korontada magaalada.
Badhanka ugu badan ee surge wuxuu ku jira taajin la aan laha, taasoo muujiya xaaladda difaaca, halka qaybta difaaca lagu guuray ay ka bedelwa midabka LED ama taajinta gooni. Sidoo kale, badhanka badan waxaa ku jira alarman kalaad oo kalaa dhacda markii awoodda difaaca lagu dhasho. Fiska fisaasiyaadka waa inay muujin doonto qalabka la guuray, qaybta la dhashay ama xidhiidhka la calooshaaday karanta soketka. Badhanka sida ugaar ah waxaa sheegaya tirooyinka digitaalka muujisaya leh shaqada la galka ama tiro shuruudaha surge-ka, taasoo caawinaysa in la ogaado tirada maalmahan ee socda. Waa in badhanka surge-ka la diirfiiriyo si toos ah ka dib markii shuruudaha weyn tahay sida saafiyada cir-cab, hata hadii taajintu muujin tahay in ay soo noqdeen.
EN
